Wat doen mensen als alles gratis is? Hoe functioneert een groep als deze bestaat uit mensen die elkaar goed en minder goed kennen? Malou van Doormaal maakte menukaarten en bedrukte hapjesplankjes voor Inloop Voor Elkaar. ‘Als kunstenaar speel ik met de status quo. Ik hoop dat je denkt: “Huh? Doen we dit echt altijd zo?” Dan ontstaat speelruimte.’
Poespas
Elke woensdagochtend is Inloop Voor Elkaar van 10 tot 12 uur open voor bezoekers, in een zaaltje naast de voormalige kerk aan het Belgiëplein in Breda. ‘Er komt een diverse groep oudere mensen die niet zoveel te besteden heeft. De inloop is een plek waar niks moet,’ vertelt Malou. ‘Mensen laten de sores van thuis even achter zich en drinken een kop koffie. Met alle sociale poespas die daarbij hoort: een ongedwongen praatje, heftige gesprekken en gekibbel.’
Begin december 2017 maakte Van Doormaal kennis met de inloop. ‘Ik vind het een verfrissende omgeving. Nouja, dat is misschien een gek woord. Maar mensen zijn hier helemaal niet bezig met kunst. Dus als je iets doet krijg je heel direct reactie. Een bezoeker werd boos omdat ik doorvroeg. Iemand anders irriteerde zich omdat ik dingen benoem die voor hen vanzelfsprekend zijn. Ik moet dan heel duidelijk zijn in wat ik bedoel.’
N.v.t.
Op de voorzijde van de kaart staat: ‘Voor als je niet weet wat vandaag gaat brengen.’ Aan de binnenkant volgt een keuzemenu – met speciale bediening aan tafel: koffie met suiker, speculaas, maar ook pikante grapjes, kledingreparatie door Savitree of een broodje shoarma – maar daarachter staat dan weer: n.v.t. ‘En dat allemaal gratis. Want zo gaat het in Inloop Voor Elkaar.’ De hapjesplanken zijn bedrukt met tekst: ‘Jaloers?’ ‘Wat een luxe!’ En: ‘Wie heeft dat betaald?’
Vinden mensen het niet raar dat alles gratis is? ‘Voor Elkaar lijkt een soort huiskamer. De inloop wordt onttrokken aan het commerciele denken. Mensen zijn geen consument, gedragen zich daardoor vrijer. Ze worden zelf ergens verantwoordelijk voor. Dat kan een kaartspel zijn, brood brengen of gewoon koffie drinken en naar je buurvrouw luisteren. Het is daardoor heel dynamisch.’
Publieke plekken
Plekken zoals Inloop Voor Elkaar zijn bijzonder in een samenleving die steeds bureaucratischer en digitaler wordt. Juist mensen die minder geld hebben of minder opleiding hebben genoten, hebben steeds minder toegang tot publieke plekken. ‘Een inloop zoals Voor Elkaar biedt tegenwicht aan deze ontwikkeling. De menukaart vraagt hier aandacht voor en biedt nieuwkomers in de inloop een handreiking.’
Gratis en voor niets kwam tot stand in samenwerking met bezoekers van Inloop Voor Elkaar in opdracht van Het Annahuis, diaconaal centrum Breda.
Team
Onderzoek en idee: Malou van Doormaal
Vormgeving menukaarten: Carlijn Timmermans
Fotografie: Mike Harris
Begeleiding: Klaas Burger / Academie voor Beeldvorming